poniedziałek, 19 grudnia 2016

Przedmioty i Herbert (Katarzyna Makieła-Organisty "Refugium. Miejsce osobne", Dom Praczki)

Anna Topolska 
("Projektor" - 1/2014)
Nie jestem częstym gościem kieleckich galerii. Prawdę mówiąc jestem ich gościem dość przypadkowym. Z tych dość rzadkich wizyt oraz regularnej lektury artykułów i postów w Internecie, wynika dość prosty wniosek – bodaj najciekawsze wystawy polskiej sztuki organizowane są w „Domu Praczki”.

Zanim jednak o „Refugium. Miejsce osobne” (malarstwo i rysunek) Katarzyny Makieła-Organisty, wspomnę, że Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej („Dom Praczki”) specjalizuje się w prezentacji klasyków (wystarczy wspomnieć Tadeusza Kantora czy Stanisława Kulona lub Tadeusza Brzozowskiego) oraz artystów o wybitnym dorobku, lecz publiczności szerszej nieznanych (chociażby Irena Maria Pałka, Andrzej Boj Wojtowicz, Antoni Myśliwiec). Wystawy młodej sztuki i zjawisk niszowych można zobaczyć w Kielcach w Galerii „Tycjan” i „Zenit” w Bazie Zbożowej.

Katarzyna Makieła-Organisty studiowała na ASP w Krakowie w pracowniach profesorów Janusza Matuszewskiego i Stanisława Rodzińskiego. Doktorat uzyskała w 2012 r. Jest asystentem na krakowskiej uczelni w pracowni prof. Matuszewskiego. Wystawiała w Polsce i Niemczech. W 2010 r. Sklasyfikowana została na siedemnastym miejscu w rankingu młodych polskich artystów współczesnych „Kompas Młodej Sztuki”. 

Jak zauważa w folderze ekspozycji Jerzy Żmudziński martwe natury Makieła-Organisty nawiązują przede wszystkim do tradycji hiszpańskiego malarstwa z jego ascezą i wyobcowaniem. Dalekie są natomiast od tradycji holenderskiej, z jej przeładowaniem i moralną krytyką. W pracach artystki nie odnajdujemy jednak niewolniczego przywiązania czy naśladownictwa. Jest to przede wszystkim inspiracja, przedmioty dalekie są od XVII-wiecznego wystroju domostw, lecz nie są to również przedmioty stricte współczesne. Niektóre obrazy przypominają nam i zapraszają jakby do odwiedzenia zapomnianych kredensów i saloników przedwojennych ze starymi patelniami i cynowym kubkiem.

Ważnym elementem każdej wystawy w „Domu Praczki” jest również jej aranżacja. Kilka prostych mebli, patery, owoce stojące przed obrazami Makieła-Organisty tworzą ulotny klimat przeszłości i nieprzemijalności sztuki.

Rytuał wobec globalnej wioski (Anna Poduszyńska, Kamil Targosz - "Dom Praczki")

Paweł Chmielewski
("Projektor" - 3/2013)
Jest taki cykl Edgara Degasa ukazujący kąpiące się kobiety. Jest w nim naturalizm, pewna doza voyeryzmu, ale przede wszystkim rytuał. To luźne skojarzenie można odnieść do obrazów Anny Poduszyńskiej, zaś ryty odnalezione na zboczach w Suazi do grafik Kamila Targosza.

Ich wspólna wystawa „Obrazy i rytuały” w Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej „Dom Praczki” w Kielcach to taki rodzaj strumienia świadomości, który wywołuje w nas hasło Afryka. Oboje – jak ich wielcy poprzednicy Picasso, Henry Moore, Henri Matisse – sięgają do sztuki afrykańskiej. Autor przedmowy w katalogu podaje tu jeszcze nazwisko kenijskiego artysty Sao Gamby. Ja mógłbym dodać fotografa z Mali – Malicka Sidibe.

Nie chodzi jednak o dekonstrukcję inspiracji obojga twórców. Każde z nich inaczej interpretuje afrykańskie „jądro ciemności” (bo tak przyjęło się z europejskiej perspektywy traktować ten kontynent). Kamil Targosz tworzy surowe dwubarwne grafiki przywołujące malarstwo naskalne, które spokojnie mogłoby znaleźć się gdzieś w okolicach Gór Smoczych lub barwne – dzikie w swym wyrazie – akwaforty wciąż bardzo głęboko tkwiące w tradycji sztuki afrykańskiej. Przywołując antropologiczne badania Lévi-Straussa: w drodze masek.

Olejne obrazy Anny Poduszyńskiej (ten cykl mycia rytualnego, o którym wspomniałem na początku) są spojrzeniem z zewnątrz. Tak patrzył – zafascynowany magią i dzikością – Gauguin, meksykańscy malarze sięgający do indiańskiego dziedzictwa. I tam, i tu istotną rolę odgrywa zastygniecie w czasie, posągowość, trwanie – niedostępne w świecie białego człowieka. Bardzo dobre, skrzące się czystymi barwami malarstwo ma też ironiczny wydźwięk. Na jednym z płócien odziane w tradycyjne zwoje kobiety noszą okulary rodem z Matrixa, plastikowe są miski na innych, chińskie być może tkaniny. Pozornie kulturowy szok nie pozwala nam jednak zapomnieć, że żyjemy w globalnej wiosce.