Tomasz Czyżewski
("Projektor" - 3/2015)
Formowanie
rozmaitych materii jest funkcją kultury. Niezależnie od tego, czy mowa o
zmianie górskiej łąki w pole uprawne, stada głodnych dwunożnych w
społeczeństwo, czy też o przetworzeniu atramentu w zapis treści lub o alchemii
pozwalającej farbie stać się obrazem.
Naukowcy
starają się znaleźć prawidła powodujące naszym odbiorem znaków, artyści
przeczuwają je i dzięki temu, czasem bardzo umiejętnie, żonglują ich
znaczeniami. Znakiem dla umysłu odbiorcy może stać się nie tylko zapis idei czy
mimetyzm obrazu. Bywa, że dowolny gest autora – ślad pędzla, kolor, faktura,
wbrew lub mimo założeń twórcy, prowadzi odbiorcę do odnalezienia absolutnie
własnych znaczeń. W konfrontacji z otoczeniem taka umiejętność pozwala nam
oswoić rzeczywistość, bo nazwane staje się mniej groźne, nie tak obce. Być może
czytający ten tekst, gdy patrzą na naturalne, przyrodnicze struktury, łapią się
na próbach mimowolnego ich nazywania, klasyfikowania. Tak opracowany przez nasz
umysł, mech nie będzie już nigdy miękką tajemnicą o niewiadomej głębokości,
chyba, że sami zechcemy takim go widzieć.
Podobnie rzecz
ma się z dziełem sztuki. Im mniej w nas lęków i uprzedzeń, tym więcej możliwych
interpretacji dzieła. Błażej Ostoja Lniski używa farb do powielania opowieści o
powtarzalności, jednak o tym dowiedziałem się już po obejrzeniu jego wystawy
„Listy” w Galerii XS Instytutu Sztuk Pięknych UJK. Tytułowe listy początkowo
rozczarowały mnie swoją oczywistością, prymatem czytelnej w słowach treści. Ot
kilka słów i zasuszone listki, a przecież nie może to być wariacja na temat
sentymentalnych szpargałów. Forma prac sugeruje inne znaczenia. Liście przez
technikę od razu przypomniały mi Tchórzewskiego, napisy żmudną pracę zecera,
ale te tropy mnie nie satysfakcjonowały.
Wtedy zabrzmiał
w nich dodatkowy język! Zapisany między wypukłymi znakami liter i konturami
liści. Autor starannie nadaje kształt fakturom farb, ale współpracuje też z ich
technologicznymi uwarunkowaniami, umawia się z nimi w ich języku ociekającym
spoiwem. Dzięki temu wokół napisów farby szepczą własne opowieści, czasem coś
wykrzykując lub sepleniąc. Tu również mamy powtarzalność w tym sensie, że te
struktury zawsze opisują jedno i to samo – farbę. Opisują więc materię poddaną
wymogom plastycznej kultury Lniskiego i na tyle dla niego cenną, że pozwolił
jej zaistnieć na wyeksponowanej pracownianej półce.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz